Het lichaam krijgt energie (calorieën) binnen door te eten en drinken, en verbrand deze energie door mentale en fysieke activiteit. Als de hoeveelheid calorieën die binnenkomt structureel hoger is dan er door het lichaam wordt verbrand, ontstaat er toename van het gewicht met vetophoping en overgewicht tot gevolg.
De oorzaak van overgewicht is dus meestal een ongezond eetpatroon of een gebrek aan lichaamsbeweging, of een combinatie van beiden. Bij sommige mensen speelt genetische aanleg een rol. Overgewicht is echter nooit toe te schrijven aan uitsluitend een genetische oorzaak.
Veel factoren zijn van invloed op een ongunstige balans tussen intake en verbranding van energie. Voorbeelden hiervan zijn:
- Veel snoep en snacks eten
- Veel dranken nuttigen met veel suiker, zoals frisdrank
- Veel alcohol drinken (alcohol bestaat uit suikers en bevat veel calorieën, onafhankelijk van de soort drank)
- Weinig bewegen, bijvoorbeeld door tijdgebrek of blessure