Stel er gebeurt iets waarvan u schikt, een bedreigende situatie die u het hoofd moet bieden. U maakt het stresshormoon aan en u komt (onbewust) in de modus om te vlechten of te vluchten. Uw hart gaat sneller kloppen, uw hoofd wordt roder en u bent opeens heel bewust van uw omgeving. De reactie op stress kan van cruciaal belang zijn voor de manier waarop we in bepaalde situaties handelen. Het nadeel is echter dat deze reactie ook kan optreden terwijl u niet in direct gevaar bent.
De waarheid is dat de vecht-of-vluchtreactie op elk moment kan optreden, zelfs als de bedreigingen denkbeeldig zijn. Dit komt meestal voor bij mensen die een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt, of ze het nu weten of niet.
Deze reactie vindt zijn oorsprong in de amygdala, het emotiecentrum van de hersenen. Deze hersenstructuur is vergelijkbaar met een rookmelder: waar rook is, is vuur… Echter de melder kan geen verschil maken tussen een reëel of een denkbeeldig gevaar. Of het nou gaat om rook ontstaan tijdens het koken of dat het huis in brand staat, de rookmelder gaat hoe dan ook af.
Uw vecht-of-vluchtmodus wordt geactiveerd door het sympathische zenuwstelsel, dat reageert op stress door de hartslag te verhogen. Ook de bloeddruk en uw concentratie gaan omhoog. In theorie is dit goed als het gaat om een reële fysieke bedreiging, het kan u beschermen of voorbereiden op iets ergs. Maar soms is de bedreiging niet fysiek en ontstaat een niet te controleren automatische reactie op een bepaalde situatie. Zo kunt u in een langdurige vecht-of-vluchttoestand terechtkomen die dagen, maanden of zelfs jaren duurt.
Na langdurige blootstelling aan stress, merkt u niet altijd dat u zich in een constante staat van vechten of vluchten bevindt. De reactie is een gewoonte geworden. Het lichaam en geest keren niet meer terug naar de normale rusttoestand.
Wat als u langdurig in een vecht- of vluchtmodus zit? Wanneer stress leidt tot een langdurige activatie van de vecht-of-vluchtreactie kan dit zorgen voor concentratieproblemen, slapeloosheid, uitputting, depressie en hart- en vaatziekten zoals hartfalen, hartinfarct en ritmestoornissen. Eerder schreven we over het 'gebroken hart syndroom’.
Wanneer u zich in zo’n langdurige vecht- of vluchtmodus bevindt, is het zaak om hier mee aan de slag te gaan. Het elimineren van chronische stress kan echter moeilijk zijn. Luister naar uw lichaam en neem de tijd om emoties te verwerken.
Daarnaast is het van belang om aandacht te besteden aan uw fysieke conditie. Ga meer bewegen, eet regelmatig en gezond en zorg dat u voldoende slaapt. Ook positieve sociale steun van vrienden en/of familie kan helpen om stress te verminderen.
Herkent u de bovenstaande effecten van stress, dan is het belangrijk hieraan te werken voor een evenwichtige en ontspannen toekomst (zonder hartklachten!). Mocht het niet lukken om uit deze toestand te komen, zoek dan hulp van een zorgverlener.
En een ieder die zich momenteel in een stressvolle tijd bevindt, raden wij aan voldoende tijd vrij te maken voor ontspanning en rust. Voorkomen blijft immers beter dan genezen.
